सालेम आणि धर्मपुरीची प्राचीन बुद्ध प्रतिमा

या ठिकाणांच्या नावांवरून अपेक्षेनुसार, सालेम आणि धर्मपुरी बौद्ध वारशाने समृद्ध आहेत. धर्मपुरी म्हणजे ‘धर्माचे शहर’. सालेमच्या खडकाळ शहराने त्याचे नाव ‘सेला’ म्हणजेच खडकांच्या पाली शब्दावरून घेतले आहे. तामिळनाडूच्या बौद्ध पायवाटातून प्रवास करताना आम्हाला सालेम आणि धर्मपुरी मधील बौद्ध धर्माचे अवशेष असलेल्या सालेम आणि पेरंबलूर दरम्यान अंतर्गत भागात काही अनोखी आणि भव्य पुतळे आढळून आली.
सालेम जिल्ह्यातील दुर्गम गाव असलेल्या थियागनूरमध्ये दोन प्राचीन बुद्ध मूर्ती आहेत. ‘थियागानूर’ या जागेचे नाव म्हणजे बुद्धांच्या शिकवणुकीचा संबंध दर्शविणारा “आत्मत्याग करण्याचे ठिकाण”. या दोन पुतळे या ठिकाणच्या प्राचीन बौद्ध संदर्भातून आले आहेत. विशेष म्हणजे, त्यांच्या शोधानंतर त्यांच्या संदर्भातील संदर्भ दोन वेगळ्या दिशेने विकसित झाला. एक जण वैष्णव कथांनुसार देव बनला, तर दुसरा बुद्धांच्या शिकवणुकीनुसार नवीन ध्यान कक्ष तयार करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरला, ज्यामुळे या प्रदेशातील लोकांना पुन्हा धर्माकडे घेऊन गेले.

तामिळनाडूमधील सलेम जिल्हा, थिआगानूर येथील प्राचीन बुद्ध मूर्ती. सध्या हे वैष्णव मंदिरात आहे.

पहिली, एक प्रखर ७ फूट बुद्ध मूर्ती, ८ व्या शतकातील आहे. बहुतेक गेल्या १०० वर्षात बनलेल्या छोट्या वैष्णव शैलीतील मंदिरात आता या मूर्तीचे मुख्य मंदिर आहे. संपूर्ण शरीर शाबूत असलेल्या तामिळनाडूमध्ये जप्त केलेल्या बुद्ध मूर्तींपैकी ही सर्वात मोठी प्रतिमा आहे. नवीन मंदिराच्या छप्पर मध्ये त्याच्या पुढच्या बाजूस (पूर्वेकडील) बुद्ध शिल्प आहे आणि अनुक्रमे दक्षिण, पश्चिम आणि उत्तरेस कृष्ण, नरसिम्हा आणि विष्णू यांचे शिल्प आहे. हे वैष्णवांच्या श्रद्धेनुसार आहे जे बुद्धांना त्यांच्या पुराणांनुसार देव मानतात आणि बुद्धांच्या शिकवणीनुसार बुद्ध म्हणून नाही.

वैष्णव मंदिराचे छप्पर ज्यात थियागानूर येथून प्राचीन बुद्ध मूर्ती बसविली गेली आहे.

थियागानूर येथील एका शेतातुन सापडलेला ६ फूट उंचीचा भव्य बुद्ध मूर्ती आहे. ग्रामस्थांच्या सामूहिक प्रयत्नातून बनवलेल्या एका सुंदर मेडिटेशन हॉलमध्ये ती आम्हाला सापडली. एका शेतकर्‍याने जमीन दान केली आणि २०१३ मध्ये ग्रामस्थांनी ध्यान हॉल बांधण्यासाठी दान जमा केले त्यांनी ध्यान हॉल बनविला. त्यांनी आतमध्ये कमळांची जागा बनविली आणि त्यावर बुद्धांची स्थापना केली. येथे, बुद्धांचा देव म्हणून नव्हे तर त्याच्या शिकवणीनुसार विचार केला जातो. प्राचीन पुतळ्याचे हे नवीन घर प्राचीन पुतळे सर्वात फायदेशीरपणे कसे जतन करावे याचे उदाहरण देते.

तामिळनाडूच्या सलेम जिल्ह्यातील वीरगानूरमधील प्राचीन बुद्ध मूर्ती.

थियागानूरपासून फार दूर नसलेल्या वीरागानूरमधील आणखी एका बुद्ध पुतळ्यास आम्ही भेट दिली. हे वीरगानूरच्या दलित कॉलनीत संरक्षित आहे. वसाहतीच्या मध्यभागी रस्त्याच्या कडेला हा प्राचीन ft फूट बुद्ध पुतळा दिसणे चांगले वाटले. तामिळनाडूच्या इतर भागातील बुद्ध पुतळ्यांच्या उलट, अनेक स्थानिक लोक त्याला ‘बुद्ध’ म्हणून मानतात आणि बुद्धांच्या शिकवणींबद्दल अधिक जाणून घेण्यात त्यांना रस आहे. आम्ही त्या कॉलनीतील एका व्यक्तीस भेटलो ज्याला नागपुरातील बौद्ध संघटनेकडून शिकवण मिळाली. तो तेथील स्थानिकांसाठी अधूनमधून सामूहिक ध्यान आणि प्रार्थना सत्राचे नेतृत्व करतो.